Սև կարիճը սատկեց

Lo scopion nero è morto

(պատմվածք՝ բանտից)

Մելիքյան Ռուբենը դատական ամեն նիստից մեկ օր առաջ տեսակցում է ինձ: Ես, արդեն մեկ տարվա բանտարկության ընթացքում, Պավլովի շների պես պայմանական ռեֆլեքս եմ ձեռք բերել: Եթե վաղը դատական նիստ ունեմ, ուրեմն՝ այսօր գիշերը՝ 11-ին, բանտախցի դռան հետևից լսում եմ.

– Մալյան, պատրաստվիր, փաստաբանն ա եկել:

Դռան հետևից ձայն տվող հսկիչը չի տեսնում, որ ես արդեն կազմ-պատրաստ եմ: Ես էլ, պրոտոկոլը պահելու համար, ասում եմ.

– 5 րոպեից պատրաստ կլինեմ:

Ռուբոյի այցելության ուրախալի կողմերից մեկն այն է, որ հետը 10-20 հատ A4 ձևաչափի թղթեր է բերում ինձ, որպեսզի պատմվածք գրեմ: Ես էլ գրում եմ:

Այդ օրն էլ, դատից առաջ՝ ճիշտ ժամը 23:00-ին, խցիս դուռը ծեծեցին:

– Մալյան, փաստաբան…

– Cinque minuti,– զուտ իմ ու հսկիչի միապաղաղ կյանքում որևէ փոփոխություն մտցնելու համար իտալերեն պատասխանում եմ ես:

5 րոպեից ինձ անվտանգության աշխատակիցների ուղեկցությամբ իջեցնում են երկու հարկ ներքև:

– Grazie mille ragazzi,– իտալերեն շնորհակալություն եմ հայտնում հսկիչներին:

Հսկիչները ժպտում են. արդեն սովորել են իմ գժություններին:

– Ciao Signor Avvocato,– գոռում եմ ես՝ Մելիքյան Ռուբենին տեսնելով:

Ռուբենը ժպտում է. նա վաղուց է սովոր իմ գժություններին:

– Բա չիմացար՝ ինչ եղավ,– Ռուբենի դեմքն այլայլված է:

– Ի՞նչ ա պատահել,– անհանգստանում եմ ես:

– Արի՝ ցույց տամ,– Ռուբենը տեսակցությունների սենյակի դռան առջև գետնին ինչ-որ բան է ցույց տալիս:

– էս ի՞նչ ա:

– Սև կարիճ:

Եվ իրոք, դռան դիմաց ընկած է սատկած սև կարիճ, որի խայթոցն, ասում են, մահացու է:

– Քիչ մնաց՝ ինձ խայթեր, հսկիչները տեսան՝ սպանեցին, կարելի է ասել՝ կյանքս փրկեցին,– Ռուբոն մտահոգ էր:

Իրոք, մտահոգիչ էր:

Մի պահ ես էլ մտահոգվեցի: Բա որ, իրոք, խայթեր ինձ ու Ռուբոյին:

– Գիտե՞ս, որ «Նեռ»-ը իտալերեն «Nero»-ն ա, նշանակում ա «սև», էս կարիճի պես,– ասացի ես:

– Բա «կարիճ» ո՞նց կլինի իտալերեն,– հետաքրքրվեց Ռուբոն:

– Էդ՝ չգիտեմ:

Մի քիչ նստեցինք Ռուբոյի հետ, խոսեցինք կարիճներից: Ռուբոն մի պատմվածքի թուղթ նվիրեց ինձ ու գնաց: Գնալուց նորից բոլորս նայեցինք սատկած կարիճին՝ ես, Ռուբոն, հսկիչները…

– Գնացի՞նք,– այս անգամ հայերեն ասացի հսկիչներին:

– Գնացինք,– համաձայնեցին նրանք ու ինձ ուղեկցեցին իմ խուց:

Խցի դռան մոտ հասկացա, որ Ռուբոյից այդպես էլ չիմացա՝ իմ դատական նիստից ինչ նորություն կամ սպասելիք կար: Կարևորը՝ սև կարիճը սատկեց, ուրեմն՝ շուտով ամեն ինչ կավարտվի…

Prigioniero politico Նարեկ Մալյան