Փետրվարի 21-ին Տնտեսական լրագրողների ակումբը եւ Հայաստանի հանքագործների եւ մետալուրգների միությունը համատեղ հրավիրել էին Հանքագործների եւ մետալուրգների միության նախագահ, Զանգեզուրի պղնձամոլիբդենային կոմբինատի գլխավոր տնօրենի առաջին տեղակալ Վարդան Ջհանյանին։ Ասուլիսում նա հայտարարեց, որ 2023–ին Հայաստանի հանքահումքային ձեռնարկություների հարկային մուտքերը կարող են նախորդ տարվա պես բարձր չլինել։
Նրա խոսքով` 2022–ի շահութաբերության նման մակարդակ այս տարի ոլորտի ոչ մի ընկերություն չի ունենա դրամի արժևորման պատճառով։ Ուկրաինական հակամարտության սկզբից դրամի փոխարժեքն աճել է մոտ 20%–ով։ Արդյունքում արտահանողները (այդ թվում` հանքահումքային ոլորտի ընկերությունները) հայտնվել են ոչ բարենպաստ վիճակում, քանի որ նրանց արտարժութային հասույթը (վերածած դրամի) կրճատվել է։
«Կառավարության հետ երկխոսության արդյունքում կարողացանք հասնել այդպիսի փոխադարձ ընդունելի տարբերակի, քանի որ նախկինում հարկային բեռը չարդարացված բարձր էր», - ասաց Ջհանյանը։
Մյուս կողմից դրամի բարձր փոխարժեքը ձեռնտու է ներմուծման համար (այդ թվում` հանքային տեխնիկայի, վառելիքի, արտադրական սարքավորումների համար)։
Ջհանյանի խոսքով` ինքնաթափերը, բուլդոզերներն ու այլ անհրաժեշտ տեխնիկան ևս չի ստացվում ձեռք բերել ավելի նպաստավոր գներով։ Դրամի ներկայիս փոխարժեքը ձեռնտու է դրանց ձեռքբերման համար, սակայն այդ տեխնիկան արտադրողներն իրենց հերթին ավելացրել են գները, քանի որ 2020-21 թթ. բեռնափոխադրման (լոգիստիկայի) գլոբալ խափանումների պատճառով ավելացել է արդյունաբերական տեխնիկայի պահանջարկը (հանքերը, մտավախություն ունենալով ժամանակին չստանալ տեխնիկան ու խաթարել արտադրական պրոցեսը, ստիպված ավելի բարձր գին էին առաջարկում տեխնիկայի համար)։
Հիմա միությունը իշխանությունների հետ քննարկումներ է անցկացնում տատանումների բացասական ազդեցությունը մեղմելու համար։ Մասնավորապես քննարկվում է հարկային վճարումները հետաձգելու տարբերակը։
Նշենք, որ 2022–ին ոլորտի ընկերությունները բյուջե են վճարել 193,2 միլիարդ դրամ (այսօրվա փոխարժեքով` մոտ $490 մլն) կամ ավելի քան 60%–ով շատ, քան 2021-ին (119,1 մլրդ)։ Մասնավորապես ավելի քան կրկնակի աճել են Զանգեզուրի պղնձամոլիբդենային կոմբինատի, ինչպես նաև Ագարակի և Ախթալայի պղնձամոլիբդենային կոմբինատների վճարումները։ Վճարումները կրճատվել են Թեղուտի հանքավայրում (անցյալ տարի այն մի քանի ամիս չէր աշխատել Ռուսաստանի դեմ պատժամիջոցների պատճառով, քանի որ բաժնետերերի թվում է ՎՏԲ բանկը)։ Զգալիորեն նվազել են նաև Սոթքի հանքավայրի վճարումերը (քանի որ 2020-ի պատերազմից հետո հանքի մի մասն անցել է Ադրբեջանի վերահսկողության տակ, թեև մնացած հատվածում արդյունահանումը շարունակվում է)։
Այդուհանդերձ, 2022-ին ոլորտի հարկային մուտքերը զգալիորեն աճել են, բայց այս տարի սպասվում է դրանց որոշակի նվազում երկու պատճառով։ Նախևառաջ այս տարվանից ուժը կորցրել է պղնձի և մոլիբդենի խտանյութի արտահանման տուրքը, որը մտցվել էր 2021-ի աշնանից։ 2022–ի 11 ամսում այդ տուրքի գծով բյուջե է վճարվել 52 մլրդ դրամ (ներկայիս փոխարժեքով` $131 մլն–ից մի փոքր ավելի)։ Այս տարվանից տուրքի փոխարեն ավելացվելու է բնօգտագործման հարկը (ռոյալթին), սակայն միայն 15%–ից բարձր շահութաբերություն ունեցող ընկերությունների համար։
