Մեկ տարի առաջ ադրբեջանական զինուժը դաժան ռազմական գործողություն սկսեցին Լեռնային Ղարաբաղում, որը հաշված օրերի ընթացքում դուրս մղեց 120 հազար հայերի, ովքեր հազարամյակներ շարունակ այդ տարածաշրջանը տուն են անվանել, գրում է The National Interest-ը։
«Բացի մի քանի պաշտոնական հայտարարություններից, միջազգային հանրությունը ոչինչ չի արել Ադրբեջանին պատասխանատվության ենթարկելու համար։ Այժմ նա իր մեղքը քավելու եզակի հնարավորություն ունի:
Նոյեմբերի 11-ից 22-ը Ադրբեջանում կանցկացվի ՄԱԿ-ի Կլիմայի փոփոխության կոնֆերանսը (COP29), որը համաշխարհային առաջնորդների մասնակցությամբ ամենակարեւոր իրադարձությունն է՝ ուղղված կլիմայի փոփոխությանը: Մինչ Ադրբեջանը կօգտագործի համաժողովը՝ փորձելով սպիտակեցնել իր իմիջը և իրեն դրսևորել որպես տարածաշրջանում առաջատար, իրավապաշտպան համայնքը հնարավորություն է տեսնում վերջապես լույս սփռելու Ադրբեջանի ծայրահեղ նողկալի ռեժիմի վրա, որը շարունակում է ագրեսիա ծրագրել Հայաստանի դեմ և ծաղրել սեփական ժողովրդին։
COP29-ը կարող է ֆորում լինել մասնակից պետությունների համար, որպեսզի ճնշում գործադրեն Ադրբեջանի վրա՝ դադարեցնելու իր չարաշահումները, միաժամանակ նաև կոնկրետ ճանապարհ առաջարկելով իրենց հայրենիքից արմատախիլ արված բազմաթիվ մարդկանց համար:
2020 թվականի սեպտեմբերին Ադրբեջանը սկսեց 44-օրյա պատերազմը և վերահսկողության տակ վերցրեց Լեռնային Ղարաբաղի մի մասը։
Հողերի գրավումն անողոք էր։ Ադրբեջանական զորքերը ավերել են գյուղեր, խոշտանգել գերիներին, գլխատել հիվանդներին ու ծերերին։ Հրադադար հայտարարվեց, սակայն Ադրբեջանի դաժանությունը չէր դադարում։
Վերջերս մենք հրապարակեցինք 200 էջանոց զեկույց մեր հետաքննված վայրագությունների մասին, այդ թվում՝ ծայրահեղ խոշտանգումների, սպանությունների, անհետացումների, դիակների խեղման և եկեղեցիների ու գերեզմանատների ավերման։
Այս չարաշահումները Լեռնային Ղարաբաղի բնիկ բնակչությանը ոչնչացնելու Ադրբեջանի ավելի լայն արշավի մի մասն են, մի քաղաքականություն, որը բացահայտորեն քարոզում է նրա ղեկավարությունը:
Ադրբեջանի բռնապետ Իլհամ Ալիևը հայերին անվանում է «առնետներ», «շներ», որոնք վարակված են «վիրուսով», որոնց համար նրանց «պետք է բուժել»։
Նա բազմիցս զգուշացրել է. «Եթե [հայերը] չեն ուզում մեռնել, ապա հեռացե՛ք ադրբեջանական հողերից», որը, նրա կարծիքով, ներառում է Լեռնային Ղարաբաղը և նույնիսկ Երևանը։ Ադրբեջանցի պաշտոնյաները կրկնում են նրա ցեղասպանական դիսկուրսը` էթնիկ հայերին անվանելով «քաղցկեղ» և «հիվանդություն» և հայտարարելով. «Մեր նպատակը հայերի լիակատար ոչնչացումն է»:
Լեռնային Ղարաբաղը ներկայումս մոլորակի ամենաքիչ ազատ տեղն է, ըստ Freedom House-ի՝ առաջ անցնելով այնպիսի վայրերից, ինչպիսիք են Սիրիան, Հյուսիսային Կորեան և Արևելյան Ուկրաինան:
Freedom House-ի զեկույցը հրապարակվելուց շաբաթներ անց Ալիևը ելույթ ունեցավ Լեռնային Ղարաբաղի լքված մայրաքաղաքից՝ գովաբանելու Լեռնային Ղարաբաղի խորհրդարանի ավերումը և պարծենալով, որ հայերի «հետքը չի մնացել»:
Թեև Ալիևը մերժում է իրավապաշտպան կազմակերպությունների դատապարտումը, նա անհանգստանում է համաշխարհային առաջնորդների շրջանում իր կարգավիճակով, հատկապես Եվրոպայում, որն Ադրբեջանի վառելիքի հիմնական գնորդն է:
Նավթի և գազի արդյունահանումը կազմում է Ադրբեջանի արտահանման եկամուտների 92,5%-ը, ուստի Ալիևի քաղաքական գոյատևումը կախված է նրա հեղինակությունից այնպիսի ֆորումներում, ինչպիսին է COP29-ը:
Շատերը ցնցված էին հայտարարությունից, որ Ադրբեջանի նման դաժան նավթային պետությունը կհյուրընկալի կլիմայի փոփոխության կոնֆերանսը, որոշումը կայացվել է էթնիկ զտումներից ընդամենը շաբաթներ անց: Օրինակ, ակտիվիստ Գրետա Թունբերգը դժգոհեց, որ գագաթնաժողովը «հյուրընկալվել է ավտորիտար ռեժիմի կողմից, որը խախտում է մարդու իրավունքները ինչպես ներքին, այնպես էլ հայերի դեմ, և որը կախված է արտահանման կեղտոտ վառելիքից»:
Համաժողովը կարող է լինել վերջին հնարավորությունը միջազգային հանրության համար՝ դատապարտելու Ադրբեջանին։
Փախածներին պետք է թույլ տալ վերադառնալ։ Միջազգային հանրությունը մեղքերը քավելու հազվագյուտ հնարավորություն ունի: Ինչպե՞ս կարձագանքի այն»,- նշվում է հոդվածում։
