Խաղամոլությունը այս իշխանության տնտեսական «բրենդն» է։
Գիտելիքահեն տնտեսության ձևավորման, տնտեսության կառուցվածքային արմատական բարեփոխումների, արտաքին տնտեսական դիվերսիֆիկացիայի ապահովման ծրագրային խոստումների կատարման փոխարեն՝ մեր երկրում երկրաչափական պրոգրեսիայով աճում է վիճակախաղերի, տեսախաղային տերմինալների, վիրտուալ մոլեխաղերի և բուքմեյքերական գործունեության կազմակերպման ոլորտը։
Հետևանքները չեն ուշանում։ Ավելին, տարածվում ու արհավիրք են բերում հանրության գրեթե բոլոր շերտերի համար՝ հանրային ծառայողներից մինչև սովորական գյուղացի, երիտասարդներից մինչև տարեց, ունևորից մինչև անապահով։
Կարելի է ասել՝ խաղամոլության «ասեղին են նստեցրել» ողջ հանրությանը։
Մի կողմից՝ կործանվում են մարդկանց ճակատագրերը, իսկ մյուս կողմից՝ հնարավոր բոլոր օգուտները քաղում և վայելում է օրվա իշխանական խմբակը։ Պարզ օրինակ՝ թռիչքաձև աճող գերշահույթներին սեփական շրջանակի օլիգարխներով մասնակցություն՝ մեծ փայերի տեսքով, այդ գերշահույթներից իրենց նեղ քաղաքական նենգ շահերի սպասարկում։
Գաղտնիք չէ, որ հանրությանը հարստահարելու և կեղեքելու հաշվին և անսահման թույլտվության դիմաց՝ շահումով խաղերի կազմակերպման ոլորտի հայտնի օլիգարխներն իրենց տեխնոլոգիական ու ֆինանսական ներուժն անսահման օգտագործում են իշխանական «ֆեյքերի ֆաբրիկաները» բուծելու և հանրությանը տեղեկատվական տեռորի ենթարկելու համար։
Բերեմ վերաբերելի որոշ փաստեր և թվեր։
Բազմիցս եմ արձանագրել, որ ռուս-ուկրաինական պատերազմով պայմանավորված՝ արտաքին պատահական գործոնները և դրանց խթանիչ ազդեցությունը թուլանում է, իսկ այս ֆոնին մեր երկրի տնտեսական կառուցվածքի բացասական միտումները խորանում են։
Իհարկե, միակ «անդրդվելին», ահագնացող աճի առումով, խաղամոլությունն է։
Գյուղատնտեսության ոլորտն այս իշխանության օրոք գտնվում է ազատ անկման մեջ։ Տևական անկումից հետո այս տարվա առաջին 9 ամիսներին արձանագրվել է զրոյականին մոտ աճ։ Զրոյականին մոտ աճի արձանագրումը սովորական է նաև արդյունաբերության ոլորտում՝ բացառությամբ նախորդ մի քանի ամիսների,ինչը պայմանավորված էր ռուսական ոսկին աննախադեպ մեծ ծավալներով Արաբական Մացյալ Էմիրություններ վերարտահանելու հետ։
Տեղեկատվության և կապի ոլորտում ունենք էական անկում՝ 8,5 տոկոսի չափով։ Առավել մտահոգիչ է բարձր տեխնոլոգիաների ոլորտի խորացող ճգնաժամը, որն արդեն արտահայտվում է շուրջ 13 տոկոսանոց անկումով։
Մեկ երկրից տնտեսական կախվածությունն աճում է թռիչքաձև՝ ՌԴ-ի հետ արտաքին առևտրաշրջանառության տեսակարար կշիռը դարձել է 41 տոկոս՝ աճելով 5,3 տոկոսով, իսկ ԵՄ երկրների հետ՝ ընդամենը 7,2 տոկոս՝ նվազելով 17 տոկոսով։
Կապիտալն էլ փախչում մեր երկրից․ միայն այս տարվա 9 ամիսներին օտարերկրյա ուղղակի ներդրումները նվազել են 334 միլիոն ԱՄՆ դոլարով, իսկ ՕՈՒՆ-ի բացասական զուտ ներհոսքը կամում է 55 միլիոն ԱՄՆ դոլար։
Պետական պարտքը դոլարային արտահայտությամբ այս իշխանության ձեռամբ կրկնապատկվել է՝ ընդամենը 6 տարում։ Պարտքի մեծությունը մոտենում է 13 միլիարդ ԱՄՆ դոլարին, իսկ դրա տարեկան սպասարկումը անցնում է 1 միլիարդ ԱՄՆ դոլարը։
Հիմա ներկայացնեմ խաղամոլության թռիչքաձև աճող՝ «արյունոտ» վիճակագրության որոշ փաստեր։
Միայն 2024 թվականի հունվար-սեպտեմբերին, նախորդ տարվա նույն ժամանակահատվածի համեմատ, շահումով խաղերի կազմակերպման ոլորտի աճը կազմել է 10 տոկոս՝ դառնալով 201 միլիարդ 582 միլիոն դրամ կամ շուրջ 520 միլիոն ԱՄՆ դոլար, իսկ օրական՝ շուրջ 2 միլիոն ԱՄՆ դոլար։
2023 թվականին միայն խաղատների գործունեությունը նախորդ տարվա համեմատ աճել է նախադեպը չունեցող չափով՝ 2,7 անգամ։
Ի դեպ, վիրտուալ մոլեխաղերի և բուքմեյքերական գործունեության կազմակերպման ոլորտն իր պատմական ամենամեծ աճի բոնուսը ստացել է իշխանափոխության տարում։ Այս ոլորտի ծավալը 2018 թվականին, նախորդ տարվա համեմատ, աճել է շուրջ 46 տոկոսով՝ շրջանառությունը հասցնելով 306 միլիարդ դրամի։
Իհարկե, կարելի է կռահել, թե այդ մեծ բոնուսն ու պատմականորեն բարձր գերշահույթները ինչ «ծառայությունների» դիմաց են ստացել ոլորտի կարկառուն որոշ ներկայացուցիչները։
Շարունակելի ․․․
Թադևոս Ավետիսյան
ՀՀ ԱԺ «Հայաստան» խմբակցության պատգամավոր
ՀՅԴ Հայաստանի Գերագույն մարմնի անդամ
