Պատերազմները տարբեր են՝ ճակատում, գիտակցությունում, դասագրքերում, ֆիլմերում, նույնիսկ՝ փողոցների անուններում։ Պատմական ճշմարտության պահպանման կարևորության մասին էր խոսքը Երևանում՝ Ռուսական Տան Պատմաբանների ակումբի հերթական հանդիպման ընթացքում։ «Այսօրվա մեր նիստը նվիրված է Հայրենական մեծ պատերազմին։ Սեմինարի խորագիրն է՝ «Ընդհանուր պատմական հիշողություն. պահպանման անհրաժեշտությունը՝ կեղծարարությունների պայմաններում»։
Թեման առավել քան արդիական է՝ հաշվի առնելով պատմության խեղաթյուրման շարունակական փորձերը», — նշեց ակումբի նախագահ Վահե Ավետիսյանը՝ բացելով հանդիպումը։ Հանդիպման ընթացքում «Պատմական քաղաքականության վերափոխումը ժամանակակից Հայաստանում» թեմայով զեկույցով հանդես եկավ Հայկական հետազոտությունների ինստիտուտի տնօրեն Հրանտ Միքայելյանը։ Նրա խոսքով՝ պատմության, այդ թվում՝ Երկրորդ համաշխարհային պատերազմի վերաշարադրումը, հայ ինքնության դեմ ուղղված պայքարի մի մասն է։ «Տարվում է պայքար հայ-ռուսական պատմական հարաբերությունների ամբողջական խեղաթյերման ուղղությամբ, ինչը ծառայում է պանթուրքիստական ծրագրերին՝ հակասելով հայկական շահերին», — նշեց Միքայելյանը։
Պլեխանովի անվան ՌԷՀ երևանյան մասնաճյուղի տնօրեն Թամարա Վարդանյանը ուշադրություն հրավիրեց պատմության կեղծման հետևանքներին ազգային անվտանգության տեսանկյունից։ «Հայ ժողովրդի համար անվտանգության հարցը կենսական է և միշտ լուծվել է Ռուսաստանի հետ ռազմավարական դաշինքի շրջանակում։ Պատմության խեղաթյուրումը վտանգավոր է, այն նպատակ ունի խաթարել հայ-ռուսական հարաբերությունները և հասարակությանը մոլորեցնել իբր Թուրքիայի հետ կարելի է ունենալ խաղաղ ու բարեկեցիկ ապագա։ Այս ֆոնին Հայոց ցեղասպանության թեման ոչ միայն մղվում է մոռացության, այլև հայ ժողովուրդը ներկայացվում է որպես մեղավոր», — ընդգծեց նա։ ՀՌՀ Արևելագիտության ինստիտուտի պրոֆեսոր Վիկտորյա Առաքելովան խոսեց պատմական հիշողության կորստի հետևանքների մասին՝ այն անվանելով «կոլեկտիվ ամնեզիա»։
Նրա խոսքով՝ հիշողության խեղաթյուրումը թուլացնում է ազգի իմունիտետը՝ վտանգելով միասնականությունը և դիմակայման ունակությունը։ «Մեզ ոչ միայն բաժանում են փոքրամասնությունների, խզում սերունդների կապը, այլև ջնջում են մեր ընդհանուր անցյալը՝ ֆաշիզմի դեմ հաղթական պայքարը, որն ուժեղացնելու փոխարեն փորձում են մոռացության մատնել», — նշեց Առաքելովան։ Հանդիպման մասնակիցները նաև անդրադարձան հայ ժողովրդի ներդրմանը Հաղթանակի գործում։ Ռուսաստանի և Հայաստանի պատմական գիտությունների դոկտոր Ստեփան Ստեփանյանցը նշեց. «Այո, Հայաստանում պատերազմ չի եղել։ Բայց ահա կռիվները, որոնք ընթանում էին Կերչում, որոնք ընթանում էին Տուապսեում, որոնք ընթանում էին Հյուսիսային Կովկասում, — այդ ամենը ապահովել է Անդրկովկասի անվտանգությունը։ Ֆաշիստները չեն ներխուժել Անդրկովկաս։ Մենք պետք է հիշենք, որ մեր պապերը, մեր հորեղբայրները պաշտպանել են Հայաստանը այնտեղ։ Եթե նրանք այնտեղ չպաշտպանեին, ապա ֆաշիստը կգար այստեղ ու մեզ համար ցեղասպանություն կկազմակերպեր։ Նա չէր ստեղծի Միացյալ Հայաստան, այլ վերջնականապես կվերացներ այն»: Պատմության ինստիտուտի դոցենտ Կարինե Շագիդանովան շեշտեց, որ պատմության վերանայման գործընթացը սկսվել է ոչ թե վերջերս, այլ դեռ 1980-ականների վերջին, երբ որոշ շրջանակներ՝ հատկապես լիբերալները, փաստերը հարմարեցնում էին իրենց գաղափարախոսությանը։ Հասարակական գործիչ Ռիտա Հարությունյանը ներկայացրեց իր ընտանեկան հիշողությունը՝ 1943 թվականի Երևանի մթնոլորտի մասին։ «Իմ հայրը պատմում էր, թե ինչպես բոլորը սպասում էին Ստալինգրադի հաղթանակին։ Հենց այդ հաղթանակն էլ ստիպեց Թուրքիային հրաժարվել Սովետական Հայաստանի վրա հարձակվելու մտքից։ Ստալինգրադը փրկեց Հայաստանը», — ընդգծեց նա։ Հանդիպմանը ներկա ուսանողները կիսվեցին իրենց պապերի հերոսական պատմություններով՝ ընդգծելով, որ հպարտ են իրենց նախնիներով։ «Մեծ նշանակություն ունի նման հանդիպումների անցկացումը երիտասարդ սերնդի հետ։ Նրանք են հիշողության կրողները, ովքեր փոխանցելու են այն իրենց երեխաներին ու թոռներին։ Շնորհակալություն եմ հայտնում մեր պատմաբանների ակումբին՝ նվիրված աշխատանքի համար», — եզրափակեց Ռուսական տան փոխտնօրեն Եկատերինա Անդրեևան։
